Wat hebben Samenval commerciele- en fiscale jaarrekening, Verkorte winstaangifte, horizontaal toezicht en XBRL met elkaar te maken?

Eerst een korte toelichting op bovenstaande en enkele samenhangende begrippen:

Samenval commerciele- en fiscale jaarrekening
Medio 2008 is bij wet geregeld dat kleine rechtspersonen de mogelijkheid wordt geboden om de jaarrekening op te stellen op basis van fiscale grondslagen. De maatregel is bedoeld om de administratieve lasten voor kleine ondernemers te verminderen. Voorheen werd een jaarrekening opgesteld op grond van de waarderingsregels uit BW2 titel 9. De aan deze jaarrekening ontleende te deponeren jaarrekening bij de Kamer van de Koophandel is dus op basis van commerciele grondslagen. Nu wordt het kleine rechtspersonen toegestaan hun jaarrekening op te stellen op grond van fiscale grondslagen en dus ook de te deponeren jaarrekening. Ofwel de jaarrekening en de aangifte vennootschapsbelasting zijn gebaseerd op dezelfde waarderingsregels. 

Op zich verandert de samenval niets aan de wijze waarop de jaarrekening wordt gedeponeerd bij de KvK en de aangifte VPB wordt ingediend bij de Belastingdienst. Zowel de deponering bij de KvK als de aangifte bij de Belastingdienst blijven van kracht.

Fiscaal Jaarrapport
Het geheel aan verantwoordingsrapportages op fiscale grondslag voor kleine ondernemers wordt aangeduid met de term Fiscaal Jaarrapport (FJR), dat momenteel is opgebouwd uit de volgende rapportages:

• Jaarrekening op fiscale grondslag
• Publicatiestukken op fiscale grondslag
• Verkorte Winstaangifte (VPB en in de toekomst IB)
• Kredietrapportage

Het is trouwens geen verplichting de jaarrekening op te stellen op basis van fiscale grondslagen.

Het Standard Business Reporting Programma (SBR, voorheen XBRL-NTP) heeft in juni 2009 een gebruikershandleiding beschikbaar heeft gesteld voor het opstellen van een jaarrekening op fiscale grondslag. 
Gebruikershandleiding opstellen jaarrekening op fiscale grondslag...

Verder verwijzen wij naar bronnen op internet zoals www.sbr-nl.nl. 

Verkorte winstaangifte
De verkorte winstaangifte heeft eveneens als doel om de administratieve lasten te verminderen. Dit moet mogelijk zijn door de aangifte VPB te vereenvoudigen (lees 'te verkorten'). Uiteindelijk is de aangifte VPB (uitgaande van aangiftejaar 2007) met circa 70% ingekort van 1543 naar 387 velden). Voorwaarde is dan wel dat de verkorte winstaangifte in XBRL formaat (volgens de Nederlandse taxonomie) elektronisch via Digipoort (voorheen OTP – overheidstransactiepoort - genoemd) aangeleverd wordt aan de Belastingdienst. Dit initiatief is in een pilot, over het fiscale jaar 2008 en 2009, waaraan een beperkt aantal (10 á 15) accountants- en administratiekantoren deelnemen. Deelname aan de pilot is alleen mogelijk door intermediairs  die een convenant met de Belastingdienst hebben gesloten (vallend onder horizontaal toezicht, zie hierna). Het is de bedoeling dat het in 2011 mogelijk wordt ook een verkorte winstaangifte IB op te stellen.
Specificatie Verkorte Winstaangifte Vennootschapsbelasting...

Horizontaal toezicht
Bij de ontwikkeling van horizontaal toezicht, kijkt de Belastingdienst nadrukkelijk naar compliant gedrag (willen én kunnen) en het "proven in control" zijn binnen de keten van economisch handelen tot en met het indienen van de aangiften. Bij horizontaal toezicht zal de Belastingdienst gaan steunen op de werkzaamheden die door de intermediair zijn uitgevoerd. Afspraken hierover zijn en worden vastgelegd in convenanten die afgesloten worden met individuele kantoren en branche- en beroepsorganisaties. Verkorte winstaangiftes die door financieel intermediairs worden aangeleverd die een convenant met de Belastingdienst hebben gesloten (vallend onder horizontaal toezicht), zullen sneller door de Belastingdienst worden afgedaan is de doelstelling. Voordeel voor de ondernemer hierbij is dat de aangifte ook de aanslag is.

Kredietrapportage
Medio 2009 kondigden ABN-AMRO, Rabobank en ING aan gezamenlijk een standaard voor elektronische aanlevering van kredietrapportage te introduceren. De doelstelling is dat de kredietrapportage in digitale vorm elektronisch aangeleverd kan worden vanaf april 2010. In 2012 moet zelfs 80% in XBRL worden aangeleverd bij de banken is de doelstelling. De fiscale grondslagen die gelden voor de verkorte winstaangifte zal ook door de banken worden gebruikt als basis voor de financiële verantwoordingsinformatie welke gebruikt wordt voor kredietverstrekking en beheer van bestaande financieringen. Tot 1 april 2010 loopt een pilot om kredietrapportages elektronisch aan te leveren aan de banken. Aan de pilotfase wordt deelgenomen door intermediairs die zijn toegelaten tot het horizontaal toezicht van de Belastingdienst. De keuze hiervoor is gemaakt omdat deze deelnemers reeds ervaring hebben met de XBRL-rapportages op dezelfde grondslag.Na de pilotfase (dus na 1 april 2010) blijven wel dezelfde fiscale grondslagen van toepassing, maar staat de elektronische kredietrapportage los van horizontaal toezicht door de Belastingdienst, aldus informatie van de betrokken banken. Banken werken wel aan een structuur voor kwaliteitsborging wat betreft de betrouwbaarheid van de aan te leveren gegevens.
Gebruikershandleiding kredietrapportage...

Digitaal certificaat
Net als bij het doen van een elektronische aangifte via het BAPI kanaal van de Belastingdienst wordt bij Digipoort (en straks idem bij de bankentransactiepoort) gebruik gemaakt van een Digitaal certificaat om de authentiteit van de afzender vast te stellen (is de afzender degene die hij zegt dat hij is). Houders van een BAPI certificaat kunnen dit bij DigiNotar laten omzetten in een certificaat dat bij Digipoort gebruikt kan worden, maar het is ook mogelijk met een digitaal certificaat van andere aanbieders te werken. Dit laatste in tegenstelling tot BAPI. Verwacht wordt dan ook een concurrentie op het gebied van certificaat aanbieders. (voor de systeembeheerders onder de lezers: het certificaat moet wel een X509 certificaat zijn onder trusted root). Een aandachtspunt is wel dat de toepassing die berichten uitwisselt met Digipoort met het certificaat overweg kan.

Autorisatieregister
Een intermediair doet veelal de aangifte namens een ondernemer en heeft daarvoor zelf de toestemming geregistreerd. Deze toestemming moet ook vastgelegd worden in een autorisatieregister. In zo’n register wordt bijgehouden voor welke ondernemers de intermediair toestemming heeft tot het elektronisch doen van aangiftes en deponering van de jaarrekening via Digipoort. Er zijn meerdere autorisatieregisters in omloop. Een intermediair kan zelf toestemming aanvragen (bij GBO.Overheid) tot het bijhouden van een autorisatieregister of gebruik maken van een AUSP, zijnde een Autorisatie Service Provider. Als een elektronisch bericht binnenkomt bij Digipoort dan wordt door Digipoort automatisch connectie gemaakt met het opgegeven autorisatieregister en een controle uitgevoerd op juistheid. Dit zelfde gaat gelden voor de bankentransactiepoort.

XBRL Serviceproviders
Er zijn softwareleveranciers die elektronische gegevensuitwisseling met de overheid (via Digipoort) en de banken zelf ingebouwd hebben in hun softwaresystemen. In andere gevallen bent u aangewezen op het handmatig uploaden van XBRL documenten of u kunt gebruik maken van een XBRL Serviceprovider. Deze laatste is een partij die als tussenschakel kan fungeren bij het uitwisselen van XBRL informatie met externe partijen. In dat geval wordt de rapportage in XBRL formaat via uw administratiesysteem uitgewisseld met het systeem van de XBRL Serviceprovider die er voor zorgt dat de gegevens via Digipoort of de Bankentransactiepoort bij de juiste instantie terecht komen. En vice versa wat betreft retourinformatie. Een XBRL Serviceprovider kan tevens de status van autorisatieregister hebben, zoals hiervoor genoemd.

XBRL
XBRL, eXtensible Business Reporting Language, is een open op XML gebaseerde standaard voor het rapporteren over bedrijfsinformatie. In Nederland kennen we het SBR Programma (Standard Business Reporting), voorheen aangeduid als Nederlands Taxonomie Project (NTP), zijnde een gezamenlijke project van overheden, waarbij het gaat om het ondernemers makkelijker te maken om hun financiele gegevens in een gestandaardiseerde vorm elektronisch aan te leveren bij Kamer van Koophandel (KvK), Belastingdienst en Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Inmiddels zijn banken ook aangesloten. Dat gebeurt dan met behulp van de open standaard XBRL. De standaardisatie van de gegevensuitvraag betekent dat het voor de ondernemer of zijn intermediair eenvoudiger wordt om de gevraagde informatie aan te leveren. Daarnaast is het aantal uit te vragen gegevens beperkter omdat binnen de overheid reeds aangeleverde gegevens kunnen worden hergebruikt. Welke informatie in XBRL aangeleverd kan worden en wat de voortgang is bij de overheid, softwareleveranciers en accountants is te vinden op http://www.xbrlmonitor.nl/

Resumé
Wat hebben bovenstaande onderwerpen met elkaar te maken?

Samenval maakt het mogelijk dat kan worden volstaan met een jaarrekening op fiscale grondslag.

Deze fiscale grondslagen gelden ook voor de verkorte winstaangifte.

Fiscaal intermediairs die in het kader van horizontaal toezicht een convenant hebben gesloten met de belastingdienst komen in aanmerking om gebruik te maken van de verkorte winstaangifte.

De fiscale grondslagen die gelden voor de verkorte winstaangifte zal ook door de banken worden gebruikt als basis voor de financiële verantwoordingsinformatie welke gebruikt wordt voor kredietverstrekking en beheer van bestaande financieringen.
De elektronische kredietrapportage staat echter los van horizontaal toezicht door de Belastingdienst.

Het voordeel voor de kleine ondernemingen is dat zij kunnen volstaan met een jaarrekening op fiscale grondslag, het voordeel voor afnemende partijen (overheid en banken) is dat zij de financiele gegevens in de toekomst elektronisch aangeleverd krijgen, hetgeen een besparing in verwerkingskosten zal betekenen en een verhoging van datakwaliteit omdat de gegevens niet meer overgetikt behoeven te worden.

De relatie met XBRL is gelegen in het feit dat de verkorte winstaangifte en de kredietrapportage opgenomen wordt in een XBRL Taxonomie. 

Meer informatie over de implementatie van XBRL in Nederland is te vinden op http://www.xbrlmonitor.nl/

Onderzoeksbureau GBNED
Gerard Bottemanne
ICT Accountancy.nl