Ieder zichzelf respecterende leverancier met professionele software voor de accountancysector moet beschikken over een visie aangaande de toekomst van de accountancy en daar vanaf geleid een productstrategie.

Er wordt veel gesproken en geschreven over de toekomst van de accountancy. Is de accountant straks overbodig als gevolg van robotisering? En wat is de invloed van de blockchain ontwikkeling op het werkgebied van de accountant? En wat dichterbij in de tijd kan deze laatste vraag ook gesteld worden over de invoering van PSD2 en dan met name het daar vanaf geleide XS2A (Access to Accounts). Wanneer breekt elektronisch factureren echt door en is het scannen en herkennen van boekingsdocumenten dan voltooid verleden tijd?

Het is lang niet altijd mogelijk een concreet antwoord te geven op al dit soort vragen. Ook is het vaak lastig te bepalen wanneer moet je instappen bij bepaalde ontwikkelingen. Rond 2005 dachten wij zelf nog dat SBR (indertijd werd alleen nog gesproken over de onderliggende techniek XBRL) binnen enkele jaren voor een doorbraak zou zorgen. Met één druk op de knop zou informatie voor uitvragende partijen uit de boekhouding komen, zo deed de overheid ons doen geloven. Rapportagesoftware leek overbodig. Het is inmiddels 2017 en u kent het resultaat van SBR. Vijf jaar geleden zag RGS het daglicht. Wij hebben best nog vertrouwen in het idee over achter RGS. Maar wanneer is er een breed uitgerolde stabiele versie van RGS, waar je zonder risico van aanpassingen, op kunt aansluiten en waar in de praktijk volop gebruik van wordt gemaakt? U mag het zeggen.

Onderstaande opsomming toont een aantal relevante ontwikkelingen:

• Robotic accounting;
• API als het nieuwe ERP;
• Elektronisch factureren;
• SBR en RGS;
• Business Intelligence, onderverdeeld naar: Dashboards, Benchmarking en Data analyses;
• PSD2;
• Blockchain.

Alle ontwikkelingen uitputtend continu volgen is niet haalbaar voor iedereen. Daarnaast spelen ICT zaken als cybersecurity, meldplicht datalekken en SBR Assurance. Dan hebben we het nog niet eens over de dagelijkse accountancypraktijk met fiscale vraagstukken, beroepsreglementen, branchekennis en natuurlijk het bijhouden van samenstel- en controledossiers.
U heeft per slot van rekening een accountants- of administratiekantoor draaiende te houden en geen ICT-bedrijf. En eerlijk is eerlijk, ook wij gaan wel eens voorbij aan dit laatste.

Visie van softwareleveranciers
Om u op weg te helpen hebben we aan de ons bekende softwareleveranciers (ruim 60) gevraagd wat hun visie is aangaande de toekomst van de accountancy en daar vanaf geleid hun productstrategie. Positief is dat inmiddels meer dan 30 softwareleveranciers een bijdrage hebben geleverd (in december 2016 stond de teller nog op 15 leveranciers). Van enkele leveranciers is zelfs een extra expert bijdrage ontvangen over specifieke onderwerpen als PSD2, Blockchain en data-analyse.

Kraaltjes en spiegeltjes
Er blijft een 30-tal softwareleveranciers over die geen visie hebben aangeleverd, ondanks meerdere verzoeken daartoe. Van een aantal leveranciers hebben we, al dan niet gevraagd, een reden ontvangen op het uitblijven van een visie, zoals:
1. We zijn er nog niet aan toe gekomen;
2. We leveren geen bijdrage uit concurrentie overwegingen;
3. We zoeken zelf de media op als we iets te melden hebben;
4. Wij laten ons leiden door de visie van accountantskantoren bij onze productontwikkeling;
5. Onze visie is meer gericht op andere branches dan de accountancy;
6. Wij hebben geen idee wat het bereik is van rapporten van Onderzoeksbureau GBNED.

En dan zijn er nog de leveranciers die ons alleen een productbeschrijving deden toekomen (daar vroegen we niet om) of die in het geheel niet gereageerd hebben op ons verzoek.

Wel babbels geen visie
Laat u zich verleiden door “kralen en spiegeltjes” of wilt u graag een concrete visie van uw softwareleverancier(s) ontvangen. Dat laatste is natuurlijk aan u zelf, maar wij denken dat een visie van uw softwareleverancier(s) u wel kan helpen bij het bepalen van uw eigen ICT strategie.

Samenvattend zien we vanuit de softwareleveranciers die een bijdrage hebben geleverd een aantal van de eerder in dit artikel genoemde ontwikkelingen ook weer terugkomen. Onderstaand hebben we een selectie gemaakt van enkele zinsneden, afkomstig uit de bijdragen van softwareleveranciers:

• Op het moment dat de frequentie van aanleveren omhoog gaat, zal het proces om alle gegevens te verzamelen geoptimaliseerd moeten worden. De vraag is of de traditionele rapportgenerator deze taak kan vervullen.
  
  
• Voorbij lijkt het chagrijn veroorzaakt door de schandalen die de sector in het verleden teisterden. En het heeft even geduurd, maar intussen lijkt ook het besef ingedaald dat er geen winstgevende toekomst zit in compliance-gerichte werkzaamheden.
  
  
• De tijd dat een ondernemer genoegen neemt met een jaarlijkse rapportage is straks ook voorbij. Ook hij zal straks zijn bedrijfsstatus real-time, en op elk gewenst moment willen kunnen inzien, net zoals hij dat kan wanneer hij inlogt om te zien wat zijn telefoniekosten deze maand zijn geweest.
  
  
• In diverse internationale onderzoeken staat dat het accountancyvak zal verdwijnen. Wij concluderen op basis van eigen marktonderzoek dat er juist meer dan ooit behoefte is aan een goede samenwerking tussen een ondernemer en een vertrouwenspersoon. Ze verwachten strategisch advies en hulp van hun accountant.
  
  
• Technologie gaat ook een rol spelen bij tijdigheid. Elektronische facturen en PSD2 maken het technisch mogelijk om continu bij te zijn.
  
  
• In 2030 zou het mogelijk moeten zijn om voor het (klein) MKB op 1 januari de jaarrekening te ontvangen van je bank (als dat nog een bank is) inclusief een volledig digitaal dossier. Tevens zijn de overige verplichtingen (aangiften, publicaties, CBS, etc.) automatisch opgesteld en afgeleverd.
  
  
• De ontwikkelingen gaan momenteel zo snel dat je soms niet weet waar en wanneer je moet instappen.
  
  
• Veel Fintech oplossingen automatiseren een deel van de financiële huishouding. Dit helpt de accountant bij het uitvoeren van de werkzaamheden om de betrouwbaarheid vast te stellen maar het neemt de rol nog niet volledig over.
  
  
• Een op maat afgestemde samenwerking met een accountant of boekhouder, gecombineerd met de juiste software die dat ondersteunt, is een opkomende trend. De accountant stemt zijn diensten af op de specifieke wensen van zijn klant.
  
  
• Binnen 10 jaar zal de controlerend accountant meer kunnen worden aangemerkt als externe compliance officer, aan welke functie dan eveneens het toezicht op de administratie is toegekend.
  
  
• Momenteel lopen er wereldwijd heel veel initiatieven en experimenten rondom de blockchain, de internettechnologie achter de digitale munt Bitcoin. Er zijn interessante gebieden rondom boekhouden, factureren en betalen, waarbij je blockchain zou kunnen inzetten.

Visie vanuit de eigen branche
Naast softwareleveranciers hebben we ook een visie bijdrage ontvangen namens de NBA. En van Menno Kooreman (SRA) en Jan Wietsma (Full Finance) hebben we een bijdrage ontvangen.

Andere branche- en service-organisaties in de accountancy stellen we uiteraard graag in de gelegenheid ook hun visie met ons te delen aangaande de impact die ICT ontwikkeling heeft op het toekomstige accountantskantoor. Eigenlijk zijn we van mening dat een dergelijke visie gewoon op de plank moet liggen bij betreffende organisaties en met enige regelmaat bijgesteld en natuurlijk verspreid moet worden aan belanghebbenden.

Een bijdrage van een 5-tal individuele kantoren maakt het rapport compleet. Ook andere (accountants- en administratiekantoren) stellen we in de gelegenheid hun visie met ons te delen.

Ook verwijzen we nog even naar de NBA die een grootschalige visiediscussie gestart onder de titel “Accountancy: een beroep met toekomst”. Zo is te lezen op de website van de NBA: “Hoe ziet uw werkdag eruit in 2030? Welke ontwikkelingen zullen de komende jaren een grote impact hebben op het accountantsberoep? Hoe blijft ons beroep relevant? Zijn accountants überhaupt nog nodig, of zijn wij tegen die tijd vervangen door robots? Wij zijn benieuwd naar uw visie: discussieer met ons mee!” (zie https://www.nba.nl/projecten/visie/). We complimenteren de NBA met deze visiediscussie, maar hopen wel dat het iets blijvends is. Want ook over 5, 10 of 20 jaar zullen accountants, of de opvolgers daarvan, behoefte hebben aan visie, gebaseerd op de situatie en ontwikkelingen bezien op dat moment.

Dit artikel is in juni 2017 gepublceerd in Accountantsmagazine van Novak.