Onderzoek door Nextens, marktleider in fiscale aangiftesoftware, onder 12.000 financieel professionals wijst op grote verwachtingen over Generatieve Artificial Intelligence (AI) in fiscale software. Van de respondenten heeft 58% al ervaring met het gebruik van generatieve AI-tools voor werk of plezier. De kans dat generatieve AI-tools onderdeel worden van de dagelijkse werkzaamheden schatten financieel professionals op bijna 75%.

De fiscale aangiftesoftware van Nextens wordt in Nederland gebruikt door 12.000 accountants, boekhouders, fiscalisten, adviseurs, controllers, administrateurs en andere financiële professionals voor aangiften en fiscaal advies. Onder deze populatie heeft Nextens eind 2023 een enquête gehouden om de verwachtingen en behoeftes over de inzet van AI te peilen. De inzichten benut Nextens voor de verdere ontwikkeling van een AI tax assistent waaraan het team sinds 2023 met Microsoft werkt onder de projectnaam TEX. Uit de antwoorden op diverse vragen van 243 respondenten bleek dat er veel verwacht wordt van AI als ondersteuning in het doen van aangiften voor klanten evenals in de kwaliteit en doelmatigheid van fiscale advisering door professionals.

Generatieve AI
Het gebruik van kunstmatige intelligentie is niet nieuw. Nextens gebruikt bijvoorbeeld al sinds 2020 AI in 'Intelligence APIs', software die adviessignalen genereert. Deze functionaliteit werkt op basis van regressie, een veelgebruikt AI-algoritme dat variabelen en patronen herkent op basis van vooraf ingestelde regels. Sinds 2022 is AI echter volop in het nieuws en dat is vooral te danken aan de doorbraak van generatieve AI: een vorm van artificial intelligence waarmee men automatisch teksten, afbeeldingen, audio en andere content kan genereren. Wie aan zo'n tool een goede opdracht geeft, krijgt vaak een bruikbaar resultaat, al staan veel toepassingen nog in de kinderschoenen. De kracht van generatieve AI ligt in het intelligente gebruik van enorme hoeveelheden data. Die kunnen zowel publiek zijn, zoals wat op het internet te vinden is, maar ook wetboeken en jurisprudentie. Of privaat, zoals de databanken van Nextens Naslag of van moederbedrijf LexisNexis. TEX, de AI tax assistant die Nextens ontwikkelt, zal de combinatie van deze publieke en private databases benutten. Intern werkt Nextens al sinds oktober 2023 met een zelf ontwikkelde generatieve AI-oplossing waarbinnen in veilige omgeving geëxperimenteerd kan worden met de mogelijkheden van AI.

Enthousiasme
Onder de respondenten bleken de verwachtingen omtrent generatieve AI groot, evenals het enthousiasme om mee te doen aan bèta-testen van TEX. Liefst 82% van de respondenten heeft zich hiervoor beschikbaar gesteld. Op de vraag "Hoe waarschijnlijk is het, op een schaal van 1 tot en met 10, dat je generatieve AI-tools zou gebruiken in je dagelijkse werkzaamheden?" gaf 16% een 10, 11% een 9 en 28% een 8. In totaal gaf 41% een 5 of lager. Het gemiddelde van de respondenten was een 7,2. Tegelijk is een groot gedeelte nog onzeker over wat AI zou kunnen brengen in het werk: 62% zegt geen idee te hebben op de vraag "Welke specifieke taken of uitdagingen zie je waarbij onze AI Tax Assistant je kan helpen in je werkzaamheden?"

Van de 38% die daar wel uitgesproken ideeën bij heeft, verwacht het merendeel kwaliteitsverbetering, gemak en tijdwinst in het fiscale werk. Van de respondenten met verwachtingen zegt 24% verdieping te zien van de fiscale advisering, met betere en snellere onderbouwing, verrijkt met suggesties en voorbeelden. Ook bijna een kwart (23%), verwacht automatisch en snel antwoord op simpele (belasting)vragen, onder andere door het razendsnel kunnen doorzoeken van wetteksten, regelingen, tarieven, arresten en literatuur. Daarbij verwacht men van AI verbeterde controle en foutdetectie, onder andere door meerdere aangiften van een klant met elkaar te kunnen vergelijken. Bijna 10% van de respondenten hoopt dat AI met diverse templates behulpzaam zal zijn in het opstellen van bezwaarschriften en andere teksten voor vaak voorkomende klantvragen. Minder dan 5% verwacht dat AI spoedig zelfstandig complexe vraagstukken kan oplossen. Een enkele respondent ziet AI wel al over een paar jaar anticiperend en op maat fiscaal advies leveren.

Bèta-testen
Zoals te verwachten met een nieuw en beloftevol fenomeen variëren de verwachtingen rondom fiscale generatieve AI van zeer optimistisch tot behoedzaam. Een respondent gaf aan: "De uitdaging zit erin dat het een basic tool moet blijven denk ik. Door jaarlijks wijzigende wetten en belastingsystemen is de kans op fouten groter, bijvoorbeeld door verzonnen antwoorden." Van de botfunctie die AI al in steeds meer organisaties vervult wordt veel verwacht, zoals een respondent aangaf inzake: "Equity comparison, flaggen van risico's en automatisch koppelen aan vaktechnische database en jurisprudentie." Net zoals AI veel professionals in diverse sectoren tijd bespaart in de opbouw van een advies, verwachten financieel professionals ook hier tijdbesparing en richting. Een respondent verwoordde het als: "Bijvoorbeeld in het structuur geven in de uitvoering van adviesopdracht. Niet eerst zelf het wiel uitvinden in opbouw, maar AI zien als handvat waarbij wij als adviseur zelf de uitkomsten beoordelen en vervolgens finetunen."

Juliette Goetzee, managing director van Nextens, is verheugd over de respons en de belangstelling van de financieel professionals: "We merken aan onze klanten dat dit thema enorm leeft en dat ze er zelf in hun dagelijks leven al voldoende kansen in zien. Dit helpt ons om samen met onze klanten stap voor stap invulling te geven aan de enorme potentie die wij zien in generatieve AI voor fiscale software, ondersteuning en advisering." Nextens verwacht met Microsoft in het tweede kwartaal de bèta-testen van TEX uit te rollen om de tool samen met klanten te optimaliseren.