Tijdens de Hannover Messe 2025 presenteerde SAP een krachtige live demonstratie van Manufacturing-X: een industrieel initiatief dat met behulp van data spaces en kunstmatige intelligentie (AI) circulaire productie mogelijk maakt. In de demonstratie toonde SAP hoe software op basis van actuele data kan bepalen of een industrieel product – na tien jaar gebruik – geschikt is voor hergebruik, revisie of recycling.

Manufacturing-X speelt in op een toenemende vraag naar datadeling binnen de maakindustrie. Toeleveranciers, producenten en servicebedrijven hebben gedeelde data nodig voor het optimaliseren van processen, het garanderen van productkwaliteit en duurzamere productie, zonder vertrouwelijke informatie prijs te geven.

Veilig, schaalbaar en controleerbaar
Hoewel samenwerking op basis van data logisch lijkt, blijkt in de praktijk dat veel bedrijven voorzichtig blijven. Angst voor misbruik, verlies van concurrentievoordeel of juridische gevolgen zorgt ervoor dat data vaak afgeschermd blijven. Manufacturing-X wil hierin verandering brengen met een aanpak die veilig, schaalbaar en controleerbaar is, en gebouwd op gezamenlijke afspraken en open standaarden.

Tientallen bedrijven werken samen aan deze infrastructuur, waaronder SAP. “Naast het delen van kennis en expertise implementeren wij deze afspraken ook actief in onze eigen industriële oplossingen”, zegt George Kube, Head of Industry Data Ecosystems bij SAP en verantwoordelijk voor Manufacturing-X.

Samenwerken zonder controle te verliezen
Een essentieel kenmerk van data spaces is dat data niet worden verplaatst. Ze blijven op hun oorspronkelijke plek, terwijl via digitale contracten precies wordt bepaald wie wanneer en waarvoor toegang krijgt. Hierdoor kunnen bedrijven profiteren van samenwerking in de keten, zonder de zeggenschap over hun gegevens op te geven.

Ook is Manufacturing-X van plan om een zogenoemd billing mechanism in te voeren: een geautomatiseerd systeem dat datadeling financieel faciliteert. “Zo kunnen bedrijven via de digitale contracten ook vergoedingen koppelen aan datatoegang, en die facturatie zo efficiënt mogelijk laten verlopen”, verduidelijkt Kube. “Voor veel bedrijven is dit een cruciale stap om van datadeling een haalbaar en schaalbaar bedrijfsmodel te maken.”

SAP heeft de standaarden die binnen Manufacturing-X zijn vastgesteld doorgevoerd in zogenaamde Data Space Integration (DSI)-connectoren. Deze maken het mogelijk om data toegankelijk te maken vanuit diverse systemen – ook die van andere leveranciers – zonder dat de data fysiek worden gekopieerd. Tijdens de demonstratie werd gewerkt met SAP-oplossingen, maar Kube benadrukt: “Juist bij middelgrote maakbedrijven is zo’n gemengde omgeving eerder regel dan uitzondering.”

AI-gestuurd advies
De demonstratie maakte duidelijk hoe deze technologie in de praktijk functioneert. In samenwerking met de Oostenrijkse SAP-partner concircle en het Belgische Arkite werd een scenario geschetst rond een retour gekomen klep uit de voedingsindustrie. Op basis van realtime toegankelijke data werd vastgesteld wat de meest duurzame vervolgstap was.

Drie databronnen kwamen hiervoor samen:

1. Ontwerpinformatie uit het PLM-systeem van de fabrikant;
2. Productiedata uit het MES-systeem van de partij die de klep produceerde;
3. Gebruiksdata afkomstig van het voedingsmiddelenbedrijf dat de klep tien jaar lang gebruikte.

ID-Link
De klep in kwestie was uitgerust met een ID-Link: een digitaal productpaspoort dat direct toegang biedt tot alle relevante gegevens. Zodra het paspoort werd gescand, haalde SAP’s DSI-technologie de benodigde data op – zonder deze te verplaatsen of dupliceren. Daarmee sluit het volledig aan op de principes van data spaces.

Daarna nam SAP’s AI-assistent Joule het over. Die analyseerde het complete digitale profiel van het product en genereerde een voorstel. In dit geval luidde het advies dat onderdelen van de klep nog geschikt waren voor hergebruik. Vervolgens werd het SAP Manufacturing Execution System geopend, waarin visuele instructies voor demontage werden getoond.

De feitelijke demontage werd ondersteund door het Operator Guidance Platform van Arkite. Dit systeem projecteert de instructies op de werkplek van de monteur en begeleidt de demontage stap voor stap.

Europa loopt voorop
Volgens Kube loopt de Europese maakindustrie voorop bij dit soort toepassingen. “Onze productieprocessen zijn robuust en goed gedocumenteerd, wat leidt tot hoogwaardige data. Dat is essentieel voor het succes van data spaces.”

Manufacturing-X is geen opzichzelfstaand product, maar onderdeel van een bredere datastrategie die is uitgewerkt binnen de International Data Spaces Association (IDSA). Deze basisarchitectuur wordt per sector aangevuld met specifieke afspraken en eisen. Zo draait Catena-X voor de automotive branche al volop. Factory-X, gericht op producenten van productiesystemen en fabrieksoperators, volgt in 2026. Daarna volgen sectorspecifieke data spaces voor onder meer de chemische industrie, farmacie en voedingsmiddelenindustrie.

Kube: “Gecontroleerde datadeling speelt overigens niet alleen in de industriële sector een rol. Ook in andere markten groeit de behoefte aan duidelijke afspraken over hoe organisaties data veilig en verantwoord kunnen delen.”