In de softwarewereld is het begrip "software lifecycle" of "application lifecycle" niet onbekend. De term ziet voornamelijk op het (beheer van het) technisch proces van ontwikkeling en onderhoud van de software door de softwareleverancier. In dit artikel echter, wordt de levensloop van software in een breder perspectief geplaatst.
De levensloop van software is grofweg op te delen in een drietal fasen, weten:
- Ontwikkelfase;
In de ontwikkelfase wordt de eerste versie van de software tot stand gebracht door de (ontwikkelaars van de) softwareleverancier en er ontstaat een broncode. In deze fase ontstaat op grond van de Auteurswet voorts automatisch, dus zonder dat enige registratiehandeling is vereist, het auteursrecht op die software. De softwareleverancier is doorgaans de houder van dit auteursrecht. Het auteursrecht is het exclusieve recht op openbaarmaking en verveelvoudiging van de programmatuur, en rust op zowel de broncode als de objectcode van de software. De houder van het auteursrecht beslist daarom wat er met de software gebeurt en of, en zo ja hoe, deze wordt verhandeld. Hierdoor heeft software, naast het feit dat het een technisch goed is, een sterk juridisch karakter. In de ontwikkelingsfase zijn alle investeringen en inspanningen van de softwareleverancier gericht op het tot stand brengen van de software, aangezien daarmee omzet moet worden gegenereerd. Hierdoor heeft software ook het karakter van een asset, dus een goed met bedrijfseconomische waarde.
- Exploitatiefase;
Nadat de software is ontwikkeld, wordt deze, met de mogelijke inzet van door hem ingeschakelde resellers, in de exploitatiefase verhandeld door de softwareleverancier en gebruikt door de softwaregebruiker. De exploitatie vindt plaats volgens a. het ‘traditionele’ licentiemodel waarbij de software ‘on premise’ op de apparatuur van de softwaregebruiker wordt geïnstalleerd of b. het ASP/SaaS-model waarbij de software en de daarmee verwerkte gegevens op afstand worden gehost in een door de leverancier beheerde omgeving. In het eerste geval krijgt de softwaregebruiker de beschikkingsmacht over een objectcodeversie van de software, in het tweede geval niet. De exploitatiefase beslaat (meestal) het grootste deel van een softwarelevensloop. In deze fase vinden, als gevolg van het handelen en nalaten van de softwareleverancier, veel verschillende gebeurtenissen in de levensloop plaats.
- Eindfase;
De eindfase van de softwarelevensloop ten slotte, is aangebroken wanneer de software wordt uit gefaseerd door de softwareleverancier. Dit betekent dat de softwareleverancier, om redenen die van geval tot geval verschillen, de ondersteuning, het onderhoud en de verdere ontwikkeling van de software stillegt en het pakket uit de handel neemt.
Voor de softwaregebruiker is het belangrijk om zich te realiseren, dat het onderscheid tussen de hiervoor beschreven fasen in de levensloop van software in de praktijk niet zo scherp is als dat in dit artikel wordt neergezet. Er is in praktijk vaak sprake van overlap. De gebeurtenissen in de levensloop van software doen zich, met uitzondering van het ontstaan van het auteursrecht, niet uit zichzelf voor. Zij zijn het rechtstreekse gevolg van handelen en nalaten dat door de softwareleverancier wordt geïnitieerd. Dat is logisch, aangezien hij in de regel de houder is van het auteursrecht op software. Hij heeft dus de noodzakelijke beschikkingsmacht. Ook beschikt de softwareleverancier over de technische, personele en financiële middelen in huis om de gebeurtenis te bewerkstelligen. Hij is daar, omdat aanleiding van een verandering in de levensloop van software buiten zijn invloed kan staan, vaak zelfs toe genoodzaakt: zo moet software in beginsel continu worden onderhouden. Uit de praktijk blijkt dan ook, dat het niet zo is dat een softwareleverancier achterover leunt op het moment dat de exploitatiefase is aangebroken. Software is daarom een dynamisch goed in een dynamische omgeving.
Met een gebeurtenis in de levensloop van software betreft een verandering of juist het voortbestaan van een technische, juridische en/of bedrijfseconomische eigenschap van de software zelf. Daarom hebben ook de gebeurtenissen in de levensloop van software een technisch, juridisch en/of bedrijfseconomisch karakter. Die levensloop van elk softwarepakket ten slotte, is uniek.
Download het complete (10 pagina's tellend) artikel van De IT-jurist, voorzien van een tweetal casussen, "Extended software lifecycle management" in PDF-formaat. |